بررسی پایه‌های صلح

۰۳ دي ۱۳۹۴ (۲۴ دسامبر ۲۰۱۵)

سرویس خبری جامعه بهائی 

۳۰ سال از زمان صدور بیانیّۀ وعدۀ صلح جهانی خطاب به مردم جهان از طرف بیت‌العدل اعظم می‌گذرد، سندی پیش‌گامانه در مورد صلح در روی کرۀ زمین.

بیانیّۀ وعدۀ صلح جهانی، که به بیش از ۸۰ تن از رهبران جهان ارائه شده است، در زمانی منتشر شد که مسئلۀ نابودی هسته‌ای به صورت واقعیّتی بزرگ بر بشریت سایه افکنده بود. با این اوصاف، این بیانیّه اعلام کرد که صلح جهانی مرحلۀ بعدی اجتناب‌ناپذیر از تکامل اجتماعی بشر است، اما اینکه طیّ این مسیر آیا درد و رنج عظیمی را به همراه خواهد داشت به تصمیم رهبران جهان و ملّت‌هایشان بستگی دارد. این سند بررسی قاطعی از علل ریشه‌ای صلح و بسط چالش‌ها در استقرار صلح، ورای مسئلۀ خلع سلاح و امنیّت را ارائه داده است و ناهنجاری‌های عمیق اجتماعی را از موانع برقراری صلح قلمداد می‌کند.

انتشار این سند، الهام‌بخشِ تأسیس "کرسی بهائی برای صلح جهانی" در دانشگاه مریلند، در سال ۱۹۹۳ بود.

خانم دکتر هدی محمودی، مسئول فعلی این کرسی اظهار داشت: "رئیس مرکز توسعۀ بین‌المللی و مدیریّت تعارض دانشگاه مریلند بسیار علاقه‌مند به این بیانیۀ صلح بود و گفت، 'چرا برنامه‌ای در دانشگاه با روش فرایند‌گرا که صلح را بررسی می‌کند نداشته باشیم. '"

کرسی بهائی، به عنوان یکی از برنامه‌های درسی در دانشگاه مریلند، بستر لازم را برای پیشبرد تحقیقات در مورد مسائل مربوط به صلح جهانی فراهم می‌کند. دکتر محمودی توضیح می‌‌دهد که "از ابتدای کار این کرسی، اساتید و کارشناسان بین‌المللی برای شرکت در گردهمایی‌های گوناگون وارائۀ بینش خود در مورد مباحثِ مرتبط با صلح از پیشرفت زنان، نژادپرستی سازمان‌یافته، و علل ریشه‌ای تعصّبات گرفته تا درک فطرت بشری و تغییرات آب و هوایی، دعوت شده‌اند."

"کرسی بهائی، در فضایی دانشگاهی در تلاش است تا دیدگاه فکری جدیدی از این مسائل را عرضه کند، امّا بالاتر از هر چیز، در نظر دارد که ارزش‌ها را مورد توجّه قرار دهد."

دکتر محمودی در ادامه شرح داد: "در ضمن، رویکرد ما در صدد ادغام روش‌های فکری مختلف در جهت رسیدن به دیدگاه‌های جدیدی است که بشر برای ایجاد یک جهان صلح آمیز در تلاش است."

وی گفت، "ما دانشمندان زیادی را برای مطرح کردن موانع صلح دعوت می‌کنیم. یکی از درخواست‌های ما از آنان این است که در مورد راه حل‌ها صحبت کنند. دانشگاهیان در امر تشخیص مشکل بسیار ماهرند، و ما از این بابت ممنونِ آنان هستیم. ولی کرسی بهائی علاوه بر آن به دنبال بینشی است که بتواند موانع به ظاهر مقاوم بر سر راه صلح را شناسایی کند."

"این زمینۀ دشواری است و راه حل‌ها هم همیشه به وضوح نمایان نیستند."

"کرسی بهائی هرگز معتقد نبوده که همۀ پاسخ‌ها را در دست دارد. بلکه معتقد است که تلاشش مشارکت در فرایند یادگیری، پژوهش و آموزش در راستای دست‌یابی به درکی عمیق‌تر از موانع صلح و راه‌های پیشبرد آن بوده است."

کرسیِ بهائی نه تنها تحقیقات پیشرفته در مواضع مربوط به صلح را ارائه می‌دهد بلکه از طرق گوناگون، مفروضات بنیادینِ تثبیت شده در گفتمان‌های معاصر که مانع پیشرفت به سوی صلح هستند را به چالش می‌کشد.

یکی از این موانع، همان طور که بیت‌العدل اعظم هم در 'وعدۀ صلح جهانی' عنوان داشته‌اند، این باور است که بشر فطرتاً خودخواه است. خانم دکتر محمودی با اشاره به این موضوع در سخنرانی آغازین خود در سال ۲۰۱۲ توضیح دادند:

" متأسّفانه، امروزه پرخاشگری و تضاد از عوامل شکل‌دهندۀ نظام اجتماعیِ ما شده‌اند؛ نظامی که ساختارهای سیاسی، مذهبی، اقتصادی و فرهنگی جامعه را در بر دارد. در حقیقت، بسیاری بر این باورند که خشونت و جنگ‌جویی، از رفتارهای فطری بشر بوده و در نتیجه تغییر ناپذیرند. لیکن این طرز تفکّر، غالباً سبب می‌شود که قوۀ اراده فلج شده و نوعی بی‌تفاوتیِ فکری در افراد ایجاد شود که تغییر آن کار آسانی نیست ولی باید صورت گیرد. در اینجاست که نقش آموزش برای از بین بردن دیدگاه‌های بی‌اساس در مورد فطرت بشر حیاتی است."

رسالت کرسیِ بهائی فراتر از برقراری گفتگو میان دانشگاهیان و کارشناسان و ارائۀ آن در کلاس درس است. درهای کلاس‌ درس وی، همانند سخنرانی‌هایش، به روی همۀ دانش‌آموزان باز است. هدف دکتر محمودی نه تنها آن است که دانش آموزان را با خطّ مقدّم تفکّر دانشگاهی آشنا کند بلکه ترویج فرهنگِ صلح در دانشگاه و ورای آن می‌باشد.

کلّ دانشگاه به کنفرانس‌هایی که توسّط کرسی بهائی سازمان‌دهی می‌شود دعوت می‌شوند. در اوایل امسال، حدود ۳۰۰ نفر در کنفرانس بزرگی که "دگرگونی‌های جهانی: زمینه‌سازِ تحلیل صلحی پایدار" نام داشت و به میزبانی مشترک "کرسی بهائی" و "جامعۀ جهانی بهائی" برگزار شده بود شرکت کردند.

دکتر محمودی اظهار داشت: "ما تعداد زیادی از دانشجویان رشته‌های مختلف را جذب کرده‌ایم و گفتگوهائی را ترویج می‌دهیم که در آنها دانشجویان در کنار دانشگاهیان و کارورزان به مباحثه می‌پردازند و غالباً سؤالات عمیقی مطرح می‌شود."

وی افزود: "می‌توانیم مشاهده کنیم که وقتی افکارهای گوناگون را در مباحثات غیر‌ خصمانه که در جستجوی ترویج درک متقابل است گرد هم می‌آوریم ، باعث ارتقای فکر می‌گردد."

کرسی بهائی، از طریق گردهمایی مختلف خود، به بینش‌های نوظهور دست یافته و آنها را برای کمک به گفتمان‌های مربوط به صلح جهانی منتشر می‌کند.

خانم دکتر محمودی سوّمین مدیر کرسی بهائی، پس از آقایان سهیل بشروئی (۲۰۰۶– ۱۹۹۳) و جان گریزل (John Grayzel) (٢٠١١– ٢٠٠٦) است.

اطّلاعات بیشتر در مورد کرسی بهائی اینجا در دسترس است.